بسته بندی
امروزه از بسته بندی فقط براي محافظت کالا استفاده نمي شود،بلکه براي آن اهميت بيشتري قائلند از جمله اينکه ارزش افزوده ايجاد کند،به خريدار و توليد کننده اهميت و ارزش بدهد،مشتری را جذب کند و …
بسته بندی به عنوان يکي از ابزارهاي مهم بازاريابي شناخته ميشود و شرکتها و کارخانجات توليدي براي افزايش توان رقابتي خود در بازارهاي داخل و خارج از آن بهره ميگيرند .
امروزه اغلب توليد کنندگان بر اين باورند که بيش از ۷۰ درصد کيفيت و شرايط محصول در نوع بسته بندی آن نهفته است،بنابراين لازم است که در انتخاب بسته بندی مناسب،دقت کافي صورت پذيرد.
تکنولوژی بسته بندی مواد غذایی
حفاظت از مواد غذايي از زمان توليد تا هنگام مصرف امر بسيار مهمي است.
عواملي بسياري باعث از بين رفتن ارزش مواد غذايي مي شوند كه از مهمترين آنها مي توان به فساد ميكروبي، تغيير ساختار مولكولي، از دست دادن برخي خواص مهم مانند ويتامين و … اشاره كرد.
معمولاً عواملي كه باعث رشد ميكرواوگانيسمها در يك محصول بعد از توليد مي شوند عبارتند از:
۱- سطح پايين بهداشت در فرآيند توليد
۲- تاخير بين توليد و بسته بندی
۳- دما انبارش
۴-نوع ماده بسته بندی
۵-حجم گاز آزاد درون بسته بندی
۶- نوع و تركيبات گازهاي درون بسته بندی
۷-درصد اكسيژن
ساده ترين روش براي محافظت از مواد غذايي بسته بندی آن است.
معمولاً بسته بندی از مواد غذايي در مقابل نفوذ عوامل خارجي و همچنين فرار خواص داخلي آن محافظت مي نمايد.
وجود هوا درون بسته مي تواند باعث فساد ماده داخل آن شود.
به اين لحاظ تخليه هوا و يا تزريق گازهاي بي اثر درون بسته ماده غذايي راه حل مناسبي براي مقابله با رشد باكتري ها بدون از دست رفتن خواص، تازگي و شادابي محصول است.
عمدتاً در ايران از بسته بندی معمولي يا روش تخليه هوا (Vacuum Packaging) استفاده مي شود.
ولي در چند سال اخير با توجه به پيشرفت روشهاي بسته بندي و استفاده از شيوه هاي نوين و مطابق با استانداردهاي جهاني استفاده از اتمسفر اصلاح شده رو به گسترش است.
شرکت تکسازان صنعت مبتکران نامدار مجموعه ای از کارگاه های سازنده ماشین آلات مختلف است که هرکدام دارای بیش از یک دهه تجربه علمی و عملی در زمینه ساخت ماشین آلات صنایع غذایی و بسته بندی می باشد.
ماشین آلات صنایع بسته بندی
نوع بشر از بدو آفرينش ، آنگاه كه موفق به ساخت ادوات و تجهيزات جهت بهبود وضعيت زندگي خود شد ، جهت نقل مكان آنها نيازمند بسته بندی گرديد.
بسته بندی به لحاظ دارابودن ويژگيهاي خاص در زمينه هاي مختلف و فراهم نمودن امكان ذخيره سازي فرآورده ها ي گوناگون از جمله مواد غذائي بخصوص پس از دسترسي به فنون پاستوريزاسيون از اهميت ويژه اي برخوردار شد.
صنعت بسته بندي به عنوان يكي از مهمترين و تعيين كننده ترين عوامل موثر عرضه كالا و موفقيت در كسب بازار ، هم اكنون تمامي فعاليتهاي توليدي و بازرگاني را در جهان متوجه خود كرده است.
به نحوي كه اگرچه مقوله جديدي در صنعت و اقتصاد نيست ولي با تحولاتي كه يافته توجه بسياري را به خود جلب نموده و به عاملي تعيين كننده در موفقيت عرضه كالا و خدمات تبديل شده است.
متاسفانه با تمام اهميت آن هنوز در ايران توجهي اساسي به آن نشده و مي توان گفت صنعت قوطي سازي كه شايد يكي از مهمترين شاخه هاي صنعت بسته بندی است .
آنچنانكه بايد مورد توجه قرارنگرفته ، اگرچه در سالهاي اخير اقداماتي در جهت نوسازي آن بعمل آمده ولي هنوز راهي دراز در پيش است.
دراين گزارش پس از تعريفي اجمالي از بسته بندي و تقسيمات آن ، به گروه قوطي غذائــي ( كمپوت و كنسرو ) توجه خواهد شد.
جايگاه صنعت بسته بندی در جهان و ايران
اهميت صنايع بسته بندی در دنياي امروز و نقش تعيين كننده آن در حفظ و نگهداري، شكيل شدن كالا ، سهولت حمل ونقل ، طول عمر ، استحكام ، قيمت تمام شده ، و… در حديست كه گاها اهميت آن در جلب مشتري بيش از كيفيت محتوي است.
بدين جهت به آن بها داده شده و درنتيجه به پيشرفتهاي بسيار نائل گرديده به نحوي كه سيستم بسته بندي در حال حاضر، حتي با ده سال گذشته نيز قابل مقايسه نيست .
اما متاسفانه در كشور ما اين رشته علاوه بر مشكلات عام صنعت همانند عدم ثبات و قانون مندي اقتصادي ، تاثيرپذيري از نرخ ارز ، مديريت ناكارآمد ، كمبود نيروي متخصص ، افزايش بي رويه دستمزدها ، قانون كار ، تورم نيروي كار غير متخصص ، كثرت عوارض ، مالياتها و …
در سالهاي اول انقلاب يعني در دوران ارزهاي ارزان با نامهرباني مسئولين وقت روبرو بوده به نحوي كه ارز تخصيص يافته به آن اساسا صرف ورود مواد اوليه و قطعات يدكي گرديد و سهم چنداني جهت بازسازي ، نوسازي و جايگزيني ماشين آلات اختصاص نيافت و در نتيجه از كاروان پيشرفت تكنولوژي بسيار عقب ماند.
البته بايد اذعان داشت كه صنعت بسته بندي نيز همانند ساير رشته هاي صنعت در دوران سازندگي به پيشرفت هائي نائل آمده از جمله استفاده از ماشين آلات مدرن ولي متاسفانه داراي حلقه هاي مفقوده ايست كه باعث ناكاراشدن آن گرديده كه مهمترين آن شايد عدم توجه لازم به آموزش ، تحقيقات و نوآوري باشد.
گروه های بسته بندی
به هرحال به منظور بررسي اين صنعت بعلت گستردگي دامنه وتنوع مواد اوليه مصرفي وبه تبع آن تفاوت تكنولوژي ،مي بايست ابتدا آن را به گروههائي تقسيم نمود.
۱- بسته بندي بافلز
۲- بسته بندي با چوب ، كاغذ يا مقوا
۳- بسته بندي با مواد شيميائي همچون نايلون ، پلاستيك و…
۴- بسته بندي با شيشه وسراميك
۵- بسته بندي با الياف و پارچه
عملکردها و عناصر بسته بندی
در حوزة بازاریابی بسته بندی یک روش جذاب جهت انتقال پیام در رابطة با محصول به مشتریان می باشد.
تفکیک دو عملکرد بسته بندی کار سختی است اما باید بدانیم که در اغلب موارد این عملکرد ها مورد استفاده قرار می گیرند.
بسته ها با جذب توجه مشتریان و برقراری ارتباط با آنها به فروشنده محصول مربوط می پردازند. همچنین این امکان را فراهم می سازند که محصولات مختلف به صورت واحد و منسجم محافظت شوند.
از نقطه نظر سازماندهی، بسته یندی یک مورد از ویژگیهای مهم کلیدی است که از نظر مشتریان بسیار حائز اهمیت است.
همچنین این امکان را فراهم می سازند که محصولات مختلف به صورت واحد و منسجم محافظت شوند.
تمایل جهت خرید بستگی به درجه ای دارد که در آن محصولات موجود می توانند رضایت مصرف کننده را جلب نمایند.
درک مستقیم مصرف کنندگان بستگی به عناصر ارتباطی دارد که جهت موفقیت استراتژی های مختلف بازاریابی حائز اهمیت می باشند.
مشخصات کلی بسته ها نشان دهندة منشاء و حالت خاص محصولات مربوط هستند.
علاوه بر این قضاوت در رابطه با کیفیت محصولات تا حدود زیادی تحت تأثیر مشخصات محصولی مربوطه می باشد.
در صورتیکه بسته ها نشان دهندة کیفیت بالا باشند در این صورت محصول مورد نظر از نظر مصرف کنندگان کیفیت بالایی خواهد داشت اما در صورتیکه علائم موجود در محصول مربوطه نشان دهندة کیفیت پایین باشند دراین صورت آنچه که به مشتری انتقال می دهند کیفیت پایین محصول می باشد.
آندروود و دیگران (۲۰۰۱) اظهار می دارند که احتمال زیادی می رود که مصرف کنندگان به حنبه های مختلف یک محصول از نظر بویایی، چشایی، صوتی یا حسی توجه داشته باشند این در حالی است که به تصویر محصول بر روی بسته مورد نظر نیز توجه زیادی دارند.
عنصرهای بسته بندی
چهار عنصر مهم بسته بندی اصولاً بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندة تأثیر می گذارند که می توان آنها را به دو گروه مجزا طبقه بندی کرد: عناصر بصری و عناصر اطلاعاتی.
عناصر بصری شامل تصاویر و سایز و شکل بسته هاست که بیشتر برای تصمیم گیری تأثیر می گذارند.
عناصر اطلاعاتی مربوطه به ارائه اطلاعات و تکنولوژیهای استفاده شده در بسته بندی ها است که احتمال زیادی می رود که از جنبة شناختی حائز اهمیت باشد.
اغلب FMCG ها جزء محصولاتی با مشارکت پایین هستند. در مشارکت پایین مصرف کنندگان نمی توانند به اطلاعات مفیدی در رابطه با مارکها دست یابند و بدان وسیله مشخصات آنها را مورد ارزیابی قرار دهند و تصمیم درستی در رابطه با مارک مورد نظر خود بگیرند.
یک دلیل در این زمینه این است که محصولات ساده اهمیت زیادی ندارند. در اغلب موارد نیز عدم ارزیابی های کافی منجر به عدم توانایی جهت تمایز اختلافات عمده بین مارکهای مهم می شود.
یک نتیجه مشترک در این زمینه این است که افراد طبق عادت همواره یک مارک را خریداری می نمایندو بنابراین زمانیکه مصرف کنندگان مارکی را پیدا کنند که نیازهای آنها را تحقق می دهد معمولاً از آن راضی نیز خواهند شد.
به خصوص اگر دائماً از آن مارک استفاده کنند. اما این مارکی هیچ تعهدی را ضامن نمی شوند و در صورتیکه در بازار موجود نباشند می توان به راحتی از جایگزینهای آنها استفاده کرد.
بسته بندی ها نقش مهمی را در برقراری ارتباط مصرف کننده با یک مارک خاص ایفا می کنند که بدان وسیله مصرف کننده طبق عادت نسبت به خریداری آن مارک خاص متعهد می شود.